Waarom moeten we zo snel van het aardgas af? Daar zijn verschillende redenen voor. Aardgas is een fossiele brandstof en als dat verbrandt komt er CO2 vrij. We gebruiken met zijn allen veel aardgas. De uitstoot van CO2 zorgt ervoor dat de temperatuur op aarde hoger wordt. Dat heeft gevolgen zoals stijging van de zeespiegel,…
Waarom moeten we zo snel van het aardgas af?
Daar zijn verschillende redenen voor. Aardgas is een fossiele brandstof en als dat verbrandt komt er CO2 vrij. We gebruiken met zijn allen veel aardgas. De uitstoot van CO2 zorgt ervoor dat de temperatuur op aarde hoger wordt. Dat heeft gevolgen zoals stijging van de zeespiegel, zware regenval en hittegolven. Daarnaast komt het meeste Nederlandse aardgas uit Groningen. De winning ervan zorgt daar voor aardbevingen en het is binnen 30 jaar ook gewoon op. Daarom moeten er duurzame warmtebronnen gebruikt worden om gebouwen in de gemeente Hoorn te verwarmen. Nederland moet in 2050 aardgasvrij zijn. De gemeente ziet ook mogelijkheden om dit al in 2040 te realiseren in Hoorn en wil deze ambitie nastreven.
Hoe gaan we van het aardgas af?
Stap voor stap en wijk per wijk kijken we naar de beste opties voor de overstap naar duurzame energie. Iedere omgeving is anders en heeft daarom een andere aanpak nodig. In de Transitievisie Warmte wordt aangegeven welke gebieden en wanneer ze van het aardgas af gaan. Dit document geeft een eerste richting aan de aanpak van isoleren en aardgasvrij maken van huizen en gebouwen. Elke 5 jaar wordt de visie herzien en aangepast naar de nieuwste mogelijkheden en technieken. Dit doen we samen met stakeholders en inwoners.
Wanneer gaan we van het aardgas af?
Gemeente Hoorn wil in 2040 een energieneutrale gemeente zijn. In de Transitievisie Warmte wordt aangegeven wanneer welke wijk of buurt van het aardgas af gaat. Gemeente Hoorn is in 2020 gestart in de wijk Kersenboogerd. Voor deze wijk is een warmtenet een basis om te beginnen met de opgave aardgasvrij.
Meer algemene vragen en informatie over aardgasvrij wonen vindt u op de website Wijdoenwat.nl
Wijdoenwat.nl is een gezamenlijk campagne van vijftien Noordhollandse gemeenten en informeert u over aardgasvrij wonen. Verschillende betrokkenen zoals Intermaris, Duurzaam Bouwloket, Liander en wethouders vertellen over hun rol in deze verandering van fossiele brandstof naar schone warmte. Ook vertellen bewoners over de eerste stappen die zij gezet hebben naar een aardgasvrije woning.
Wanneer, waar en waarom wordt er in de Kersenboogerd gestart?
In 2020 is gemeente Hoorn gestart met een haalbaarheidsonderzoek. Samen met betrokken partijen zoals HVC en Intermaris onderzoeken we of een warmtenet mogelijk is. Daarna wordt er een wijkuitvoeringsplan gemaakt, ook wel WUP genoemd. Hierin geven we stap voor stap aan hoe we van plan zijn de wijk aardgasvrij te maken. Een wijkuitvoeringsplan wordt opgesteld als opvolging op de Transitievisie Warmte.
Wanneer de plannen gereed zijn en een warmtenet haalbaar is, starten we met het aardgasvrij maken van ca. 2000 woningen in het centrumgebied van de Kersenboogerd. In dit gebied gaan we werken aan meerdere verbeteringen tegelijk. Het installeren van een warmtenet gaat gepaard met verbeteren van het straatbeeld en het vervangen van de riolering. Zo worden er dubbele maatschappelijke kosten bespaart.
Het centrumgebied is ook kansrijk omdat:
Wat is een warmtenet?
Een warmtenet wordt ook wel stadsverwarming genoemd. Het is een soort cv-installatie in het groot. Je hebt ergens in de wijk een centrale ‘ketel’ (een warmtebron). Met buizen gaat het warme water naar de huizen. Via een speciaal 'kastje’ (warmtewisselaar) kun je de warmte gebruiken voor verwarming en warm water. Het afgekoelde water gaat terug naar de ‘ketel’, die het weer opwarmt. Er zijn al een aantal warmtenetten in Nederland, waarvan een deel nog aardgas gebruikt. In duurzame warmtenetten wordt aardwarmte of restwarmte gebruikt, bijvoorbeeld van een elektriciteitscentrale, fabriek of datacenter. Als de warmtebron duurzaam is, levert een warmtenet veel klimaatwinst op.
Welke warmtebron gaan we gebruiken voor het warmtenet?
Hoorn ligt gunstig voor aardwarmte als warmtebron voor het warmtenet. Aardwarmte is ook een van de meest duurzame alternatieven voor aardgas op dit moment. Bij aardwarmte komt een grote hoeveelheid duurzame energie vrij waarmee we tussen de 5000 en 8000 woningen aan kunnen sluiten op het warmtenet. Vanuit de warmtebron stroomt warm water door een buizenstelsel langs alle aangesloten huizen.
Waarom starten we met een warmtenet?
We starten met een warmtenet omdat het op dit moment een van de meest duurzame bronnen is. Het type warmtenet is gekozen op betaalbaarheid en uitvoerbaarheid. Ook is het schaalbaar zodat in meerdere stappen meer woningen aangesloten kunnen worden op deze duurzame bron.
Daarnaast zijn er op dit moment geen alternatieve gassen aanwezig of financieel haalbaar voor de infrastructuur die we nu hebben. Ook heeft HVC al ervaring met het aanleggen van warmtenetten. Het geplande warmtenet heeft volgende positieve punten:
Omdat we nu nog niet weten wat er in de toekomst mogelijk is en niet kunnen afwachten gaan we aan de slag met oplossingen die bewezen en haalbaar zijn. Nieuwe inzichten en ontwikkelingen over aardgasvrije oplossingen worden telkens meegenomen in de afwegingen.
Waarom is een warmtenet op aardwarmte verkozen als beste optie voor het centrumgebied Kersenboogerd tegen een groot scala aan opties?
In de omgeving van Hoorn zijn al een aantal aardwarmte projecten gerealiseerd. Daardoor is er veel data over de ondergrond en kunnen we goede voorspellingen doen over het succes van installeren. Met deze data komt er meer zekerheid en kan HVC, sneller dan anders, een warmtenet op aardwarmte ontwerpen en uitvoeren. Als back-up plan is een TEO (Thermische Energie uit Oppervlaktewater) gekozen. Deze bron is zeker ook handelbaar en duurzaam en wordt gebruikt bij minder aansluitingen op het warmtenet dan verwacht.
Hoe wordt een woning aangesloten op een warmtenet?
Bij huizen wordt een warmtewisselaar geplaatst (ongeveer 60 centimeter hoog, 40 centimeter breed en 20 centimeter diep), meestal in de meterkast. Daarnaast komt er een leiding van de meterkast naar de plaats waar de cv-ketel hangt. Bestaande radiatoren of de vloerverwarming blijven gewoon in gebruik. Er zijn namelijk koppelstukken voor meerder soorten verwarming in huis.
Ieder huis is anders en het aansluiten op een warmtenet is soms maatwerk. Bij veel woningen zit de cv-installatie bijvoorbeeld op zolder. Dan moet een buis van buitenaf naar de centrale verwarming op een hogere verdieping. Het is ook mogelijk dat een deel van de buis zichtbaar in de woning geplaatst moet worden. Maar een aansluiting kan soms ook via de kruipruimte naar binnen. In principe hoeft de vloer niet open gebroken te worden maar er zijn uitzonderingen.
Het aansluiten van bestaande woningen op warmtenetten gaat het makkelijkst bij flatwoningen waar een collectieve cv-ketel aanwezig is. Hier wordt met een buis en een koppeling het warmtenet aangesloten op het bestaande verwarmingssysteem.
Hoe zit het met de koeling, waar in de zomer steeds meer vraag naar zal komen. Heeft aansluiting op dit warmtenet invloed op de temperatuur in mijn woning?
Het warmtenet geeft geen ongevraagde warmte af in je huis, maar ook geen extra koeling tijdens hete zomers. Daarvoor is de aanschaf van een airco een optie. Je hebt nog steeds een thermostaatknop in je huis waarmee je zelf de temperatuur kan bepalen.
Om rekening te houden met hitte in de zomer kijken we bij de aanleg van een warmtenet ook naar een groenere leefomgeving. Groen helpt bij het verkoelen van huizen. Waarom groen zo belangrijk is om hitte tegen te gaan lees je op www.puurhoorn.nl/groen
Huurders in de Kersenboogerd maken zich zorgen over wie de investeringen van het warmtenet gaat betalen. Betalen zij een bedrag voor aansluiting op het warmtenet? Krijgen zij een huurverhoging wanneer ze worden aangesloten?
Voor de aansluiting van het warmtenet voor huurwoningen betaalt Intermaris de investering. Huurders zullen gemiddeld niet duurder uit dan bij warmtelevering met een cv-ketel. De huurder wordt beschermd door de Warmtewet. In de wet is een maximumprijs voor de verbruikskosten en voor de vaste kosten bepaald. Dit maximum tarief wordt jaarlijks door de Autoriteit Consument en Markt (ACM) opnieuw bepaald op basis van de gemiddelde gasprijs van de 10 grootste gasleveranciers.
HVC geeft een korting van 5% op de door ACM bepaalde prijs per Giga Joule warmte verbruik. De huurder betaalt aan vastrecht de kosten die je ook kwijt zou zijn bij een gasaansluiting (meetkosten, vastrecht gasleverancier en netbeheerdersvergoeding). Intermaris neemt het vastrechtdeel voor kosten van de afleverset voor haar rekening. Net zoals ze bij de gas het onderhoud en beheer van de gasketels voor haar rekening neemt.
De Warmtewet zorgt er ook voor dat de klant zeker is van warmtelevering en dat een goede service, duidelijke factuur en heldere informatie wordt geboden bij eventuele werkzaamheden en onderbrekingen.
Naast de genoemde korting leiden de investeringen die nodig zijn voor de aardgasvrije oplossing niet tot hogere woonlasten. Daarmee wordt de betaalbaarheid door Intermaris geborgd.
Voordat je als huurder wordt aangesloten wordt je door Intermaris benaderd. Zij vragen toestemming aan alle huurders waarvan hun woning gepland staat om aangesloten te worden. Wanneer ten minste 70% van de huurders in het gebied toestemming geeft voor de aansluiting, zal Intermaris opdracht geven om het warmtenet uit te voeren.
Wat gaat het kosten voor een huiseigenaar?
Als particulier woningeigenaar is een eerste stap naar een aardgasvrije woning goede isolatie. De kosten lopen uiteen van enkele duizenden euro’s voor een redelijk nieuwe woning (nieuwbouw is al aardgasvrij) tot meer dan tienduizend euro voor woningen van voor 1990. Over het algemeen geldt: hoe ouder de woning, hoe hoger de kosten (maar ook de te behalen comfortwinst na verduurzaming). Daarnaast zijn de kosten ook deels afhankelijk van de manier waarop de woning verwarmd zal gaan worden (elektrisch, warmtenet of met hernieuwbaar/groen gas). Hiervoor werkt de gemeente samen met het Duurzaam Bouwloket. Zij geven je gratis en onafhankelijk advies op maat. Zo weet je precies welke stappen je kan nemen en wat de kosten zullen zijn.
De geschatte kosten voor het aansluiten van een woning op het warmtenet in de Kersenboogerd ligt op 16-18 duizend euro. Dat is inclusief isolerende maatregelen, verwijderen van de gasaansluiting, elektrisch koken.
Benut iedere verbouwing of onderhoud aan je huis om de isolatie te verbeteren. Het vervangen van je cv-ketel is pas de laatste stap. Volgens HVC geeft de koppeling op het warmtenet zelf niet meer kosten dan het installeren van een nieuwe cv-ketel. Zo investeer je dus in energiebesparingen door isolatie en stap je over op een nieuwe duurzame bron van energie.
Voor de maandelijkse kosten geeft HVC een korting van 5% onder het ‘Niet Meer Dan Anders’ principe te zitten. Dit principe is door de overheid vastgelegd om huishoudens op een warmtenet te beschermen tegen te hoge kosten. Niet Meer Dan Anders betekent ‘niet meer dan de gasprijs die de gemiddelde gasleverancier vraagt in dat jaar’. Zo krijgen huishoudens bij een gelijk gebruik, een vergelijkbare of lagere rekening.
Toch kunnen we niet garanderen dat iedereen lagere woonlasten krijgt na een aansluiting op een warmtenet. Iedereen verbruikt energie anders: de een stookt heel weinig en de ander doucht weer langer. Onder normale omstandigheden, zouden de lasten voor de overgrote meerderheid licht moeten dalen.
Kan ik zelf kiezen om mijn woning wel of niet te laten aansluiten op het warmtenet of aardgas te houden?
Als particulier woningeigenaar heb je altijd zelf de keuze om te beslissen of je wel of niet overstapt op een andere warmtebron. De levering van aardgas stopt echter wel, in ieder geval landelijk voor 2050. Ook is er nog geen garantie dat overal een vervangend duurzaam gas leverbaar zal zijn. Je zult daarom ergens in deze periode een keuze moeten maken over welke alternatieve warmtebron je aanschaft. In het centrumgebied Kersenboogerd krijgen particulieren binnen nu en 5 jaar een aanbod om ook aan te sluiten op het warmtenet. We verwachten dat daarna het aansluiten op dit warmtenet niet zo makkelijk meer is of nog een tijd zal duren.
Wordt het niet een “gatenkaas” als particulieren besluiten niet mee doen?
Als particuliere woningeigenaren aangeven dat ze niks willen doen is dat een keuze die de gemeente moet accepteren. Voor een warmtenet is dat inderdaad niet handig maar wel een gegeven. Ook als een deel van de wijk al een ander alternatief heeft, wordt de kans op een warmtenet kleiner. Te vergelijken met glasvezel, het is efficiënt en haalbaar als in een keer een heel gebied meedoet. Hoorn zet zich in om de keuze met de lage maatschappelijke kosten te faciliteren en technieken ondersteunen die daar een bijdrage aan kunnen leveren.
Hoe verwarm ik mijn woning zonder aardgas?
De drie meest voorkomende duurzame ‘alternatieven’ voor aardgas zijn op dit moment:
>>Warmtenetten: Een warmtenet is een collectieve warmtevoorziening. Via een netwerk van leidingen onder de grond kan dat warme water worden gebruikt om woningen te verwarmen. Warmtenetten kunnen een hoge- en een lage temperatuur hebben. Vooral stedelijke gebieden zijn interessant voor een warmtenet gezien het grotere aantal woningen dat nodig is om een warmtenet financieel rendabel te laten zijn.>>Elektrische verwarming: Niet elk gebied is geschikt voor een warmtenet. Voor ‘losse’ woningen en meer afgelegen gebieden is aansluiting op een warmtenet vaak niet mogelijk of betaalbaar. Deze woningen zullen daarom volledig elektrisch verwarmd moeten worden. Dit wordt in vaktermen ‘all-electric’ genoemd. Dit is de verzamelnaam voor oplossingen waarbij warmte wordt geproduceerd met elektriciteit. Voorbeelden zijn een warmtepomp of zonneboiler die water verwarmen of infraroodpanelen die een ruimte verwarmen. Warmtepompen vereisen een goed geïsoleerde woning en lage temperatuur verwarming.>>Groen/hernieuwbaar gas: Dit is een duurzaam opgewekt gas. De bekendste vorm van groen gas is biogas. Omdat er (nog) niet veel biogas beschikbaar is, wordt deze oplossing vooral toegepast wanneer andere duurzame energiebronnen geen uitkomst bieden. Bijvoorbeeld in het geval van monumenten waarbij de mogelijkheden tot energiebesparing beperkt zijn. Een andere mogelijkheid is het verwarmen van onze woningen met waterstofgas. Hier vindt op dit moment nog onderzoek naar plaats. De opwek van waterstofgas heeft veel (duurzame) elektrische energie nodig. Op dit moment heeft Nederland daar de duurzame bronnen nog niet voor.
Het Duurzaam Bouwloket vervult voor de gemeente Hoorn de energieloket functie. Zij geven je onafhankelijk en persoonlijk advies over het aardgasvrij maken van uw woning.
Krijgen we ook meerdere aanbieders van energie, zoals nu het geval is?
Voor nu zal HVC de enige leverancier zijn voor dit warmtenet. De overheid heeft regels opgesteld waaraan HVC zich moet houden om geen misbruik te maken van deze positie. Dit wordt gedaan onder de zogenaamde Warmtewet. Een nieuwe wet die zich onder andere bezig houdt met nieuwe warmtebronnen zoals een warmtenet. De eerder genoemde Niet Meer Dan Anders principe valt hier onder. Ook wordt er onderzocht hoe er meerdere leveranciers kunnen komen in warmtenetten en hoe de bevolking hierin wordt geholpen.
Waarom niet inzetten op waterstof? Kijk naar voorbeelden als de centrales in Groningen en Maasvlakte.
De productie van hernieuwbare en groene waterstof heeft een grootschalige opwek van duurzame elektriciteit nodig. Zowel wind als zonneparken. Daar is in Hoorn zelf weinig ruimte voor. Hoorn zet samen met de andere Westfriese gemeenten in op grootschalige opwek van duurzame energie op plekken waar dat mogelijk is.
Bij de productie van waterstof gaat veel energie verloren. Het ligt voor de hand om duurzame elektriciteit die niet meer in het elektriciteitsnet past om te zetten en hernieuwbare gassen. Er word ingeschat dat dit op redelijk korte termijn (+/- 10 jaar) gaat gebeuren, maar nu nog niet. De duurzame elektriciteit die nu wordt geproduceerd wordt daarom liever ingezet bij technieken die daar zuinig mee omgaan. Denk aan (hybride) warmtepompen in geïsoleerde huizen. De gegeven centrales zijn voorbeelden met een windmolenpark in de categorie ‘zeer’ groot valt. Deze grote projecten kunnen alleen gecontroleerd en bestuurt worden door de overheid of provincie. De gemeente Hoorn heeft hier een beperkte rol en niet zoveel oppervlakte voor opwek.
Wat als ik waterstof wil, mijn buurman een warmtenet en de andere buurman all-electric?
Het klopt dat het voor een warmtenet niet handig is. Andersom als een deel van de wijk al een ander alternatief heeft, wordt de kans op een warmtenet kleiner. Je kan het vergelijken met glasvezel, het is efficiënt en haalbaar als in een keer een heel gebied meedoet. Er is alleen nog geen regelgeving om daar toe te dwingen en de gemeente heeft ook die intentie niet. Wil je met je buurt van het aardgas af? De gemeente ondersteunt je graag hierbij! Laat het ons weten via info@puurhoorn.nl en we gaan graag in gesprek.
Waarom starten we niet in een andere wijk zoals de Bangert en Oosterpolder?
In de tweede fase willen we starten met het aardgasvrij maken van de Bangert en Oosterpolder, waar we kansen zien voor een all-electric wijk. We starten eerst in de wijk Kersenboogerd om van het aardgas te gaan. Voor heel Hoorn is het warmtenet geen alternatief. Maar voor de wijk Kersenboogerd is een warmtenet een basis om te beginnen met de opgave aardgasvrij. Elke wijk heeft een andere aanpak nodig. We omschrijven in de Transitievisie Warmte welke kansen in welke wijken liggen en welke energiesoorten we gaan gebruiken. Dit document wordt elke 5 jaar herzien zodat we kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen.
Waarom kiezen voor een warmtepomp als deze vooral in de winter veel energie vraagt?
De warmtepomp is een bewezen techniek en samen met een goed geïsoleerde woning ook een rendabele techniek. Deze kan je als een van de weinige aardgasvrije oplossingen nu in de winkel kopen waarbij er voldoende ondersteunende installatiebedrijven zijn in de regio die je daarbij helpen. Met een lucht-warmtepomp is het rendement in de winter minder hoog maar gemiddeld door het jaar heen is het rendement wel goed. Het Duurzaam Bouwloket geeft ook advies over een water-warmtepomp. Deze variant van de warmtepomp maakt gebruik van bodemwarmte en is minder gevoelig voor buitentemperatuur en vaak een stukje efficiënter. Deze warmtepomp is echter duurder in aanschaf en dat is vaak de reden dat toch voor een lucht-water warmtepomp wordt gekozen. Een warmtepomp zal zeker niet voor elke woning de juiste oplossing zijn maar voor een groot deel wel.
Waarom niet op alle daken in Hoorn zonnepanelen plaatsen?
Wij vinden dit ook een heel goed idee. Echter is deze opdracht te groot voor de gemeente om in haar eentje uit te voeren, zowel financieel als in werkuren. Hierbij hebben we de hulp nodig van inwoners, bedrijven en andere organisaties in Hoorn. Wel geven we graag aandacht aan goede initiatieven en helpen mee waar dat kan. Ook hebben we een eigen duurzaamheidslening opgezet om inwoners hierbij te steunen en een subsidieoverzicht voor ondernemers (zie Subsidie en ondersteuning Puur Hoorn).
